1. Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc

Luật mới quy định rõ hơn về các nhóm đối tượng lao động cần tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm cả các lao động không có hợp đồng lao động dài hạn, như lao động tự do hoặc những người làm việc theo thời vụ, bán thời gian. Mục tiêu là tăng cường bao phủ của BHXH tới mọi nhóm lao động, giúp họ có cơ hội hưởng các chế độ an sinh xã hội, bao gồm cả hưu trí và bảo hiểm thất nghiệp.

2. Thay đổi về tuổi nghỉ hưu

Theo quy định mới, lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu sẽ tiếp tục, áp dụng từ năm 2024. Cụ thể:

• Đối với nam giới: Tuổi nghỉ hưu sẽ tăng dần để đạt 62 tuổi vào năm 2028.
• Đối với nữ giới: Tuổi nghỉ hưu sẽ tăng dần để đạt 60 tuổi vào năm 2035.

Quy định này nhằm điều chỉnh theo xu hướng già hóa dân số và nhu cầu kéo dài thời gian lao động để đảm bảo tính bền vững của quỹ BHXH.

3. Cách tính lương hưu

Lương hưu sẽ được điều chỉnh theo nguyên tắc đảm bảo công bằng và phù hợp với mức sống. Cụ thể:

• Tăng tỷ lệ lương hưu cho những người tham gia bảo hiểm trong thời gian dài, và có mức đóng cao.
• Công thức tính lương hưu sẽ được điều chỉnh dần, dựa trên tỷ lệ đóng góp và thời gian đóng góp, thay vì chỉ dựa vào mức lương cuối cùng của người lao động.

Một bản cập nhật quan trọng trong hệ thống hưu trí; là việc giảm số năm đóng góp tối thiểu bắt buộc để đủ điều kiện hưởng lương hưu; từ 20 năm xuống còn 15 năm. Đối với NLĐ nam, tỷ lệ lương hưu sẽ là 40% mức lương tháng trung bình sau 15 năm đóng góp, với thêm 1% cho mỗi năm sau đó.

Ngoài ra, đối với những NLĐ tiếp tục đóng góp sau độ tuổi nghỉ hưu bắt buộc; luật sẽ đưa ra chế độ trợ cấp hưu trí một lần; trong đó người lao động nhận được thêm 0,5 lần mức lương trung bình; cho mỗi năm họ đóng góp vượt quá ngưỡng bắt buộc

4. Chế độ hưởng Bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần

Các trường hợp người lao động được hưởng BHXH một lần bị giới hạn hơn; với mục tiêu khuyến khích người lao động duy trì tham gia BHXH đến khi đủ điều kiện nghỉ hưu. Điều này giúp bảo vệ người lao động trước rủi ro an sinh khi về già.

Trường hợp được hưởng BHXH một lần sẽ chỉ áp dụng với những người lao động có hoàn cảnh đặc biệt; như bị mất sức lao động, hoặc không còn khả năng tham gia thị trường lao động.

Luật mới cũng làm rõ các trường hợp có thể yêu cầu trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần; đặc biệt đối với những nhân viên đã tham gia trước ngày 30 tháng 6 năm 2025. Để yêu cầu thanh toán một lần, NLĐ phải đáp ứng các điều kiện sau:

• NLĐ đã không đóng bảo hiểm xã hội trong ít nhất 12 tháng.
• NLĐ có tổng thời gian đóng góp dưới 20 năm.

Đối với những người đóng góp sau ngày 1 tháng 7 năm 2025, việc rút tiền một lần sẽ chỉ khả dụng trong các trường hợp đặc biệt như:

• Đạt đến tuổi nghỉ hưu với thời gian đóng góp dưới 15 năm.
• Bệnh nặng hoặc khuyết tật nghiêm trọng (ung thư, AIDS, lao nặng).
• Chấm dứt việc làm mà không có tùy chọn gia hạn giấy phép lao động hoặc giấy phép.

5. Tăng mức đóng góp Bảo hiểm xã hội

Mức đóng BHXH từ người lao động và người sử dụng lao động sẽ được điều chỉnh tăng lên trong lộ trình từ năm 2024; nhằm tăng cường khả năng chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội trong tương lai. Điều này cũng giúp quỹ BHXH có thêm nguồn tài chính ổn định để duy trì hoạt động.

6. Bổ sung và mở rộng chế độ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN)

Hỗ trợ đào tạo nghề: Người lao động thất nghiệp có thể nhận được hỗ trợ tài chính; để tham gia các khóa đào tạo nghề mới, nâng cao kỹ năng; giúp họ nhanh chóng quay lại thị trường lao động.

Cơ chế bảo hiểm thất nghiệp: Được điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn; nhằm đảm bảo rằng người lao động dù ở bất kỳ hình thức hợp đồng nào cũng có thể hưởng chế độ thất nghiệp khi mất việc.

7. Chuyển đổi từ “Lương cơ bản” sang “Mức tham chiếu”

Một trong những cập nhật quan trọng nhất trong luật mới là việc thay thế thuật ngữ “lương cơ bản” bằng “mức tham chiếu”. Thay đổi này sẽ đóng vai trò là cơ sở để tính toán các khoản đóng góp và phúc lợi bảo hiểm xã hội.

• Mức tham chiếu: Mức tham chiếu hiện do chính phủ quyết định và sẽ được điều chỉnh dựa trên các yếu tố như lạm phát, tăng trưởng kinh tế và ngân sách nhà nước.
• Tác động đến doanh nghiệp: Quá trình chuyển đổi này cho phép linh hoạt hơn trong việc thiết lập mức đóng góp, đảm bảo rằng chúng được điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế, giúp doanh nghiệp quản lý chi phí trong khi vẫn duy trì các chế độ phúc lợi công bằng cho người lao động.

8. Hỗ trợ cho người lao động không đóng đủ tiền lương hưu

Đối với những cá nhân đến tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng đủ tiền lương hưu theo quy định, luật đưa ra giải pháp mới:

• Trợ cấp hàng tháng: Cá nhân có thể yêu cầu trợ cấp hàng tháng, được tính dựa trên số năm họ đóng bảo hiểm xã hội. Trợ cấp hàng tháng tối thiểu sẽ bằng lương hưu xã hội.
• Bảo hiểm y tế: Người thụ hưởng cũng sẽ được hưởng bảo hiểm y tế do nhà nước tài trợ.
• Trợ cấp tử vong: Trong trường hợp tử vong, gia đình người thụ hưởng sẽ nhận được khoản thanh toán một lần cho những tháng trợ cấp chưa thanh toán, cùng với hỗ trợ chi phí tang lễ.

Quy định này ngăn chặn những cá nhân đã đóng bảo hiểm xã hội; trong thời gian ngắn hơn không bị mất hỗ trợ tài chính khi đến tuổi nghỉ hưu.

Những thay đổi này là một phần trong chiến lược cải cách hệ thống bảo hiểm xã hội; nhằm nâng cao tính hiệu quả, minh bạch, và đảm bảo công bằng cho mọi người lao động trong bối cảnh kinh tế – xã hội thay đổi.

Chuẩn bị cho năm 2025

Những cập nhật trong Luật số 41/2024/QH15 đại diện cho sự thay đổi lớn trong bối cảnh bảo hiểm xã hội của Việt Nam, hướng đến mục tiêu cung cấp phạm vi bảo hiểm rộng hơn, linh hoạt hơn và hỗ trợ tài chính nâng cao cho cả người lao động và người sử dụng lao động. Các công ty và người lao động nên chuẩn bị cho những thay đổi này ngay bây giờ để đảm bảo tuân thủ suôn sẻ khi luật có hiệu lực vào tháng 7 năm 2025.

NIC Global sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp hiểu và triển khai những thay đổi này. Liên hệ với nhóm chuyên gia của chúng tôi để được tư vấn về cách những cập nhật này sẽ tác động đến hoạt động và quản lý lực lượng lao động của bạn. Luật Bảo hiểm xã hội của Việt Nam.

Hãy để NIC Global giúp bạn đi trước một bước so với đường cong pháp lý!

Chi tiết về những thay đổi trong Luật Bảo hiểm xã hội của Việt Nam năm 2024: Tải xuống